In 2017 maakte ik mijn eerste reis naar Suriname en werd overweldigd, het klimaat, de historie, de bevolking en de cultuur die op onderdelen nog zo nauw verweven is met Nederland. Ik kom er sindsdien regelmatig om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het land. Door een aanzet te geven voor de bouw van een lodge op het eiland Akeebiboto wordt het eco-toerisme bevorderd om werkgelegenheid te bieden ten behoeve van de lokale bevolking. Door de armoede in het land trekken jongeren weg naar de grote stad of het buitenland, het eco-toerisme daarentegen biedt kansen om dit proces te keren.

Over Suriname en de Matawai    

Suriname is een republiek aan de noordkust van Zuid-Amerika en was van 1667 tot 1954 een kolonië en tot de onafhankelijkheid in 1975 onderdeel van Nederland. Het land is ongeveer 4x zo groot als Nederland, heeft een kustlijn van 386 km en grenst aan Frans-Guyana, Brazilië en Guyana en is grotendeels bedekt met tropisch regenwoud. Het gebied wordt doorsneden door een aantal rivieren die van het zuiden naar het noorden lopen, waaronder de Suriname rivier en Saramacca rivier.

De bevolking bestaat uit ongeveer 600.000 mensen en wordt gevormd door meerdere etnische groepen, zoals Javanen, Hindoestanen, Chinezen, Europeanen en Afro-Surinamers (creolen en marrons). Geen van deze groepen heeft een meerderheid. De voertaal en officiële taal is Nederlands dat tot diep in het binnenland gesproken wordt, terwijl ook het Sranantongo belangrijk is.

De op Nederland gerichte bevolking is vriendelijk, de houten monumentale huizen in de binnenstad van Paramaribo staan op de Unesco werelderfgoedlijst en de schitterende natuur maken het land tot een interessante bestemming.  De KLM vliegt al jaren als één van de weinige maatschappijen dagelijks op luchthaven Zanderij. De reis duurt ongeveer 9 uur (afstand 7.500 km). Het tijdsverschil met Nederland is 4 uur (zomertijd 5 uur), de SRD (Surinaamse Dollar) is het wettig betaalmiddel (koers 1 Euro = 34 SRD).

Suriname heeft een tropisch regenwoud klimaat met een hoge luchtvochtigheidsgraad van 75-80%. Het hele jaar waait er een constante passaatwind uit het nood- en zuidoosten.  Er bestaat een kleine en grote regentijd, maar door de klimaatverandering is het weer minder voorspelbaar geworden. Paramaribo heeft steeds vaker last van overstromingen en door de zeespiegelstijging kalft de kustlijn af. De twee droge periodes zijn van februari-april en juli-november. De gemiddelde temperatuur overdag bedraagt 30-35 graden en ’s-nachts koelt het af tot ca. 20-25 graden. Door enorm hoge inflatie  van ca. 50% per jaar wordt de economische situatie in rap tempo slechter en neemt de armoede enorm toe. Toeristen kiezen zelden voor Suriname door de relatieve onbekendheid van het land.

Historie

Tussen 1683 en 1795 werd Suriname bestuurd door de Sociëteit van Suriname, een samenwerkingsverband tussen het stadsbestuur van Amsterdam, de West-Indische Compagnie en de Zeeuwse familie Van Aerssen van Sommelsdyck. Terwijl de hoogtijdagen van de Gouden Eeuw al voorbij waren bloeide Suriname op. Bij de verovering en de beroemde uitruil tegen Nieuw Amsterdam (New York) was het nog allerminst zeker dat de kleine vestiging aan de Surinamerivier uit zou groeien tot een bloeiende kolonie, maar die kwam wel tegen een hoge prijs tot stand. Honderdduizenden gevangen Afrikanen werden in een voor hen onbekend land onder een hard regime te werk gesteld. Duizenden Europeanen werden op soms hopeloze expedities de bossen ingestuurd om de kolonie te bewaken, forten te bouwen en gebieden te veroveren. Suriname bezat in hoogtijdagen circa 400 koffie- en suikerrietplantages, waarmee de Nederlanders astronomische bedragen verdienden ten koste van vele slaven. Auteur Karwan-Fatah Black beschrijft deze periode uitvoerig in zijn boek ‘Sociëteit van Suriname’ (2021).

De Matawai zijn één van de zes marronvolken die in een twintigtal dorpen aan de Saramacca rivier in Centraal-Suriname leven. De marrons hebben eigen talen en zijn afstammelingen van slaven die vluchtten van de vele plantages. Ze vestigden zich als zelfstandige volken diep in het oerwoud. Om van overvallen op plantages gevrijwaard te blijven, sloten de Nederlanders in 1769 een vredesverdrag met de Matawai en sindsdien worden zij als een afzonderlijke stam beschouwd.

Het stamhoofd en Granman van de Matawai, Lesly Valentijn, resideert in Pusugrunu en is het bevoegd gezag voor de lokale bevolking. Hij wordt geassisteerd door een Basja, Tina Henkie. Pusugrunu is een kleine nederzetting aan de Saramacca rivier met een bevolking van circa 100 mensen die in eenvoudige houten hutten wonen.  In het dorpje is een lagere en middelbare school gevestigd, beschikt over een airstrip en een zorgpost van de medische zending. De energievoorziening bestaat uit een dieselmotor die het dorp tussen 18.00 en 22.00 uur van stroom voorziet. Voor 2017 was Pusugrunu alleen per vliegtuig of boot bereikbaar. In 2017 hebben Chinezen, die hout concessies van de centrale overheid kochten, een 60 kilometer lange weg dwars door het oerwoud naar Pusugrunu aangelegd. De exploitanten gebruiken deze weg voor houtkap dat jaarlijks schrikbarend toeneemt.

Sinds kort is het mogelijk geworden om dit verborgen gebied te bezoeken en kennis te maken met de cultuur en geschiedenis van de Matawai. Zelfs de Nederlandse overheid vergat recent de marrons in het overleg over de excuses van het slavernijverleden. Deelnemers van de inspiration class helpen deze vergeten groep met de steun en aandacht die men verdient. Het Matawai gebied is uniek in de wereld en de trailer van het Amazon Conservation Team laat dit zien.