documentaire

In de voetsporen van
Abraham Olckers

Speelt de traumatische dood van een onbekend familielid door tot op de derde generatie? Ik ben op zoek gegaan naar het antwoord, omdat het mij overkwam en legde het vast.

Hieronder zie je de trailer, de volledige documentaire is te bekijken als je op de button onderaan de pagina klikt.

Verborgen verleden

Bij het opruimen van mijn ouderlijk huis in Bathmen kwam ik documenten, een Indische kris en een ring tegen van een onbekend overleden familielid, Abraham Olckers. De hele familie had over hem gezwegen, maar ik droeg onbewust het ingehouden verdriet van jongs af aan mee. Na een aantal bijzondere incidenten werd het tijd om na tachtig jaar de stilte te doorbreken om het trauma te helen.

De psychische wond ontstond in de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. De Japanners hadden Olckers in Java krijgsgevangen genomen. Voor de oorlog woonde en werkte de Nederlander voor de Bataafsche Petroleum Maatschappij (BPM), de voorloper van Shell. Hij leefde in luxe en genoot van zijn werk. Daaraan kwam in de oorlog prompt een einde.

Een vermiste krijgsgevangene

In 1942 werd hij na een barre tocht te werk gesteld in Thailand. Hij moest als dwangarbeider aan de slag bij de aanleg van de Birma-Siam spoorlijn, een 400 kilometer lange dodenspoorlijn door het oerwoud van Myanmar en Thailand. De erbarmelijke omstandigheden, het harde werk en het eenzijdige, weinige voedsel werden hem fataal. Bram Olckers stierf op 43-jarige leeftijd.

Zijn ouders werden na drie jaar van onzekerheid via een brief van het Rode Kruis in 1945 op de hoogte gesteld van zijn dood. Nooit meer werd er over Bram gesproken. Het bleef een onaangeroerd hoofdstuk van de familie.

Ook bij mij. Het verdriet begon recentelijk weer op te spelen. Ik heb de pijnlijke familiegeschiedenis afgerond door een reis naar Azië te ondernemen en chronologisch de laatste plekken uit zijn leven te bezoeken. Zijn woning, het werk, het krijgsgevangenkamp en de spoorlijn. De eindbestemming was zijn graf op de erebegraafplaats in Chungkai, dat nooit eerder door iemand uit mijn familie werd bezocht.

Openheid voor een onderbelichte geschiedenis

In de documentaire reis je mee als kijker. Bezoeken aan locaties worden afgewisseld door gesprekken met deskundigen op het gebied van intergenerationele trauma’s en Australische onderzoekers van het Thai-Burma Railway Centre bij de beroemde brug over de Rivier Kwai, waaraan Olckers werkte, in Kanchanaburi. Die informatie geeft het verhaal duiding.

De 50 minuten durende documentaire is een persoonlijk en toch feitelijk document dat uitnodigt tot meer onderzoek en openheid van deze onderbelichte geschiedenis van veel Nederlanders. Illustratief zijn al die mensen met een soortgelijk verleden die het project financieel gesteund hebben. Het reisverhaal eindigt met waar ik naar zocht: rust voor mezelf en de demonen rond mijn oudoom.

‘In de voetsporen van Abraham Olckers’ ging in première op 22 oktober 2022 in aanwezigheid van ruim 200 genodigden. Na afloop waren de reacties overweldigend:

‘Het is een fantastische documentaire geworden met bijzonder beeldmateriaal’ (Rene Blauw)

‘Het was een bijzondere avond en een indrukwekkende film’ (Frank Steenhuisen)

‘Indrukwekkend, heel persoonlijk, kwetsbaar en ontroerend met prachtige beelden’ (Elisabeth Van Tuil)

‘Bijzondere herinneringen, succes bij het uitrollen van je indringende documentaire’ (Bram Donkers)

‘Een prachtige avond, we hebben er nog lang over nagesproken’ (Tjerk van de Lune, Claudie Bolster)

Het project is gerealiseerd met een succesvolle crowdfundcampagne bij Voor de Kunst en kwam tot stand in samenwerking met cameravrouw en regisseur Lotte van der Krogt. De opname in Thailand werd uitgevoerd door Frank Holling. In de documentaire delen vijf ervaringsdeskundigen hun ervaringen:

wijlen Louk Bannink, spoorwegveteraan, kleinzoon Lars Bannink, Voorzitter Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe spoorweg (SHBSS), Mariska Helling, familie- en trauma opstellingen, Terry Manttan, manager Thai-Burma Railway Centre en Bart Nauta, onderzoeker bij ARQ, Nationaal Psycho Traumacentrum.

Naar aanleiding van de documentaire heeft de Minister van Defensie besloten, na grondig onderzoek, Abraham Olckers als blijk van waardering en respect voor zijn inzet onder buitengewoon moeilijke omstandigheden, postuum het Oorlogs-Mobilisatiekruis toe te kennen. De uitreiking vond plaats tijdens de jaarlijkse herdenking van Birma slachtoffers op 19 augustus 2023 door de commandant van Bronbeek, kolonel Gerard van Kuijck.